Powstanie

Wojna, kataklizmy, głód, cierpienie, bieda i zarazy: „Cicha noc, święta noc“ powstaje w ciężkich czasach. Twórcy kolędy, Joseph Mohr i Franz Xaver Gruber dorastają w dramatycznych – zwłaszcza dla małych dzieci – warunkach. Obecność wojsk francuskich, okupacja i przestępstwa są na porządku dziennym. Rodzice drżą każdego dnia o swoje pociechy, boją się wysłać je poza dom, nie wiedzą, jak zapewnić im posiłek. Fatalna sytuacja polityczna i gospodarcza nie daje nadziei na lepszą przyszłość. Ludność jest bezradna wobec panującej sytuacji, jest jej ofiarą. Kto silnie wierzy w Boga i trzyma się kurczowo religii, tego ta wiara podtrzymuje. Wszyscy inni popadają w zwątpienie i tracą zaufanie i wiarę. Być może to właśnie ta traumatyczna sytuacja sprawia, że ludzie stają się otwarci na nową pieśń. Jak małe światełko w ciemnym tunelu, daje ona iskrę ciepła i nadziei.

1792 – 1815, Francja i Europa: Wojny napoleońskie (wojny koalicyjne) prowadzą w Austrii i Bawarii do dwóch dekad wypełnionych przemocą, głodem i niedostatkami.

118.10.1813, Ried im Innkreis: Podpisując „Umowę w Ried“ Królestwo Bawarii zmienia obóz, przyłączając się do koalicji antyfrancuskiej.

18.09.1814 – 09.06.1815: Kongres Wiedeński zaprowadza po klęsce Napoleona w 1814 roku nowy porządek Europy. Dotyczy on także Salzburga, Tyrolu i Górnej Austrii. Po niekończących się wojnach cierpienie ludności nie zna granic, a pragnienie pokoju jest olbrzymie.

Kwiecień 1815, Indonezja: Na wyspie Sumbawa wybucha wulkanu Tambora. To katastrofa naturalna z fatalnymi skutkami dla dużej części świata, między innymi dla Bawarii i Austrii. Wiosną 1816 roku na skutek permanentnego zimna nie ma plonów, co wywołuje klęskę żywiołową i głód. Rozprzestrzeniają się dziesiątkujące ludność zarazy, a Europę dotyka pierwsza wielka fala emigracji.

18.06.1815, Watterloo (Belgia): Napoleon wraca z emigracji na wyspie Elba na sto dni do władzy. Bitwa pod Waterloo prowadzi do jego ostatecznej porażki.

14.04.1816, Monachium: Podpisanie traktatu monachijskiego kończy okres napięć między Królestwem Bawarii a monarchią Habsburgów. Niestety, niesie także dla obu stron utratę terenów. Bawaria zwraca Austrii prowincje: Innviertel, Hausruckviertel i Vils w Tyrolu. Obszary byłej Prepozytury Berchtesgaden i  prowincja Rupertiwinkel pozostają w Bawarii, co oznacza wielkie straty dla Salzburga.  Dochodzi między innymi do podziału bogatego miasta Laufen. Centrum Laufen z całą administracją stacje się częścią Bawarii, natomiast leżący na przedmieściach Oberndorf zostaje przyłączone do Austrii. 1 maja 1816 roku w dawnej rezydencji salzburskich książąt-arcybiskupów bawarski herb zostaje wymieniony na dwugłowego orła monarchii. Po latach zmieniającej się władzy Salzburg przestaje należeć do Królestwa Bawarii.

1816, Mariapfarr: Młody wikariusz z Salzburga, Joseph Mohr, pisze w wiosce Mariapfarr sześciostrofowy wiersz, rozpoczynający się od słów „Cicha noc, święta noc“.

24.12.1818, Oberndorf: Joseph Mohr – w międzyczasie wikariusz w Oberndorfie – przekazuje wiersz swojemu przyjacielowi, Franzowi X. Gruberowi. Ten jest nauczycielem w sąsiednim Arnsdorfie i zajmuje posadę organisty w Oberndorfie. Panują tam, na skutek wojen napoleońskich i nowego wytyczenia granic, straszliwe warunki: ludność jest zadłużona, pozbawiona możliwości zarobkowania i cierpi głód.

Joseph Mohr prosi Franza Xavera Grubera o napisanie melodii do wiersza. Ten określi później melodię w tonacji D-Dur jako kompozycję okazjonalną i nie będzie przykładał do niej większej wagi. Jeszcze tego samego wieczoru, na zakończenie pasterki, jej twórcy wykonują kolędę po raz pierwszy. Kompozycja napisana jest na dwa głosy solowe z towarzyszeniem gitary.

Rękopisy

Do naszych czasów zachował się jeden rękopis Josepha Mohra i aż cztery rękopisy Franza Xavera Grubera. Autografy są przechowywane i wystawiane w Salzburg Museum w Salzburgu i w Muzeum Cichej Nocy w Hallein.

Rękopis „Cichej nocy”