Górna Austria

Trzy miejscowości związane z Cichą Nocą leżą na terenie Górnej Austrii: Hochburg-Ach i Ried im Innkreis były ważnymi przystankami życiowymi Franza Xavera Grubera. W Steyr natomiast po raz pierwszy powielono kolędę „Cicha noc”. Kto wybierze się w te strony w poszukiwaniu śladów kolędy, ten spotka wspaniałe krajobrazy naturalne i miejsca o historycznym znaczeniu. Górny Innviertel jest spokojną i romantyczną okolicą. Spektakl przyrody, jakim jest przełom rzeki Salzach i leżący nieopodal rezerwat przyrody, zaklęte mokradła „Ibmer Moor“ to największy teren bagienny w Austrii. U bram Steyr miłośnicy przyrody mają widok na Park Narodowy Alp Wapiennych. W okresie adwentu magię regionu otaczającego Stayr podkreślają liczne jarmarki i imprezy adwentowe.

Dzień 1: „Dzieciństwo i młodość Franza Xavera Grubera w Hochburg-Ach“

Wycieczka śladami Cichej Nocy w Austrii Górnej rozpoczyna się w maleńkiej miejscowości Hochburg-Ach. Tutaj w regionie Górny Innviertel panuje kontemplacyjny spokój. Niedaleko stąd biegnie granica niemiecko-austriacka. W pobliżu płynie Salzach, która kawałek dalej wpada do rzeki Inn. Wzrok unosi się ponad pagórkowatym terenem. Gminę otacza podkową las Weilhartforst, który wymienia już dokument piśmienny z 878 roku. Tutaj w 1787 roku przyszedł na świat Franz Xaver Gruber – podczas chrztu otrzymał na imię Conrad – jako piąte dziecko w rodzinie. Dom jego urodzenia – Steinpointsölde – był małą posiadłością chłopską, w której żyli rodzice z szóstką dzieci. Oprócz gospodarstwa prowadzili mały warsztat tkacki, który pomagał im podreperować skromny budżet rodzinny. Tkackiego rzemiosła Franz uczył się od dzieciństwa. W 1805 roku Gruber spędził trzy miesiące w bawarskim Burghausen, po drugiej stronie rzeki Salzach, aby perfekcjonować swoje umiejętności muzyczne i grę na organach. Kiedy Burghausen zalały wojska francuskie, zmuszony był opuścić miasto wcześniej niż planował.

Atrakcje w Hochburg-Ach:

• Podczas wizyty w Domu Pamięci Franza Xavera Grubera („Grubahäusl“) w Hochburg-Ach poznajemy życie rodziny ubogich tkaczy w czasach wojen napoleońskich. Niewielkie, ze starannością urządzone muzeum unaocznia,  jak wyglądało życie i praca tutejszej ludności wiejskiej ok. 1800 roku. Liczący sobie ponad 200 lat drewniany dom jest identyczny pod względem stylu, formy i wystroju z tym, w którym dorastał Gruber. Wewnątrz wiele przedmiotów przypomina o rodzinie. Najcenniejszym eksponatem jest warsztat tkacki, na którym Gruber uczył się rzemiosła. Kustosz, Hans Schwarzmayr i pracownicy muzeum oferują przewodnictwo po wystawie, pod warunkiem wcześniejszej rezerwacji terminu.
• Spacer Szlakiem Pokoju Franza Xavera Grubera pozwoli nam odczuć ponadczasowość treści kolędy. Poszczególne przystanki odnoszą się kolejno do każdej zwrotki, ale są także poświęcone rozpowszechnieniu pieśni na wszystkich kontynentach i pokojowemu przesłaniu dla wszystkich narodów świata. Kontrast do tego stanowią informacje o niespokojnych czasach, w których zrodziła się kolęda. Spacer Szlakiem Pokoju wiedzie symbolicznie przez wszystkie kontynenty i służy o każdej porze roku wyciszeniu się i kontemplacji.
• Na zakończenie warto zajrzeć do kościoła parafialnego i zobaczyć organy pamiątkowe Franza Xavera Grubera. Tutaj w 1798 roku 11-letni Franz Xaver udowodnił swój niezwykły talent, kiedy spontanicznie zastąpił chorego nauczyciela-organistę. To była przełomowa chwila w życiu chłopca, gdyż przekonała także jego zaskoczonego ojca o wielkim talencie syna. Zakupiono więc instrument i od tej chwili młody Franz mógł oficjalnie pobierać nauki gry na organach.

Dzień 2: „Ried im Innkreis – studium nauczycielskie i Szopka Cichej Nocy

Jeszcze tego samego wieczoru lub następnego ranka wyruszamy do oddalonego o 60 km miasta Ried im Innkreis. Tutaj Franz Xaver Gruber zdawał w 1806 roku egzamin uprawniający do wykonywania zawodu nauczyciela. Podobnie jak w innych miastach w Innviertel, również w centrum Ried im Innkreis spotykamy typowe dla Bawarii barokowe fasady. Dopiero w 1779 roku Ried im Innkreis i Innviertel zostały przyłączone do Austrii Górnej. W czasach napoleońskich wielokrotnie zmieniały przynależność między Bawarią i Austrią.

Przedziwna była droga, jaką szopka z kościoła św. Mikołaja w Oberndorfiw przywędrowała do Ried im Innkreis. Po rozbiórce kościoła trafiła najpierw na strych, następnie do kolekcji księdza Johanna Veichtlbauera. Ten w 1933 roku przekazał swoje zbiory jako darowiznę miastu Ried im Innkreis. W ten sposób oryginalna szopka, przed którą po raz pierwszy zaśpiewana została kolęda „Cicha noc“, trafiła do muzeum regionalnego w Ried im Innkreis.

Atrakcje w Ried im Innkreis:

• Muzeum etnograficzne regionu Innviertel prezentuje oryginalną szopkę z kościoła św. Mikołaja w Oberndorfie. W jej przypadku chodzi o dzieło sporządzone ok. 1800 roku według wzorów weneckich, z figurami typowymi dla doliny rzek Inn i Salzach. Ręce i nogi figurek wyrzeźbione są z drewna, głowa uformowana z wosku. Pasterze odziani są w ówczesne stroje chłopskie i flisackie.

Dzień 3: „Steyr  – reprezentacyjne centrum Regionu Dzieciątka“

Następna miejscowość Cichej Nocy leży 90 km dalej, w Parku Narodowym Alp Wapiennych.  Początkowo kolęda była rozpowszechniona ustnie i przez odpisy ręczne. Pierwszy druk pojawił się w 1830 roku w Steyr w piśmie publikującym cztery kolędy. Przez sensacyjne odkrycie archiwalne można udowodnić, że pierwsza drukowana wersja kolędy powstała w Steyr.

Atrakcje w Steyr:

• W I Austriackim Muzeum Bożego Narodzenia w Steyr zobaczymy od listopada 2018 roku replikę pierwszego druku kolędy „Cicha noc”. Zwiedzanie muzeum z przewodnikiem jest możliwe przez cały rok po zgłoszeniu w Związku Turystycznym Steyr. Do najcenniejszych eksponatów należą: pokaźna kolekcja historycznych ozdób gwiazdkowych z lat 1830 do 1930, 200 lalek oraz kolejka – cudowne dzieło techniki na szynach, po piętrach muzeum, przez „warsztat anielski” na strych i z powrotem na parter. W każdą sobotę i niedzielę adwentu wizytę w muzeum składa „Dzieciątko ze Steyr”
• Odwiedziny w barokowym sanktuarium Christkindl – pod wezwaniem św. Dzieciątka – w miejscu pielgrzymkowym o tej samej nazwie, w Steyr. Cudowne Dzieciątko to dziesięciocentymetrowa, uformowana z wosku figurka, trzymająca w rękach krzyż i koronę cierniową. W okresie adwentu działa tu poczta świąteczna, skąd wysyła się na cały świat blisko 2 miliony listów i kartek z życzeniami.
• W okresie adwentu odbywają się w „Regionie Dzieciątka Steyr“ liczne jarmarki adwentowe, jak choćby na Starym Mieście i na promenadzie w Steyr, w Garsten, w zamku Lamberg oraz w Steinbach nad rzeką Steyr. Dotrzemy tam niezwykle klimatycznie najstarszą wąskotorową (760 mm) kolejką w Austrii,  Steyrtal Museumsbahn. Podróż do wioski Steinbach nad rzeką Steyr, która zamienia się przed świętami w kalendarz adwentowy, trwa około godziny.